Jokin Muñoz eta ispiluak

Josebak nirekin bat ez datorrela esaten dit Erandiotik: Jokin Muñozen azken lanak euskal gatazka du gai haren ustez. Nik nobela on baten kasuan gaiak ez daukala inolako garrantzirik pentsatu arren, interesgarria iruditu zait haren e-mezua eta zenbait pasarte itzuli egin ditut (gaztelaniaz bidali baitit mezua).

ANTZARAREN BIDEA NOBELAREN IRAKURKETA METALITERARIO BAT
"Adarretan geratu zara nobelaren azterketan: Gerra Zibila, sentsibilitatea etab... Donostian gertatzen den istorioa ahaztu duzula ematen du. Edozein nobela sakon aztertzeko haren identitate-zeinurik agerikoenak aintzakotzat hartu behar dira: izenburua, epigrafeak...
Ez dut ezer esango nobelaren izenburuaz (zerbait esan badaiteke berataz ere) eta epigrafe bakarrean zentratuko naiz.

"Iragan bizi-bizi dago, eta ispiluek ez dute obeditzen"

Aditu askoren ustez, epigrafe baten garrantzia erabatekoa da nobela baten ildo edo helburua zehazteko:
"Después del título, el elemento paratextual de mayor relieve que suele acompañar una obra e informar sobre su contenido, es el epígrafe. Tanto es así que para algunos críticos que se han ocupado del estudio del paratexto, el epígrafe constituye una manifestación extradiegética que gobierna toda la lectura de la obra y forma parte de esos elementos que el texto contiene.Lejos de ser, pues, una práctica inocente, el epígrafe viene a ser parte de una estrategia intencionada de inscripción del texto dentro de un ámbito de pensamiento o una línea de producción ideológica o estética. Por medio de ella, el autor inscribe su producción dentro de una corriente determinada o la entronca con la de un autor en particular, o varios autores con quienes su obra tiene afinidades o conexiones.... El lector tiene que tenerlo presente a la hora de descodificar el texto, aunque en realidad, la tarea de comprobación de los nexos existentes entre texto y epígrafe(s) suele tener lugar generalmente a posteriori. Una vez finalizada la lectura de la obra es, en efecto, cuando el lector suele volver a considerar los epígrafes y comprobar la presencia de éstos en el texto y la forma con que lo han influenciado."

"Iragana bizi-bizi dago, eta ispiluek ez dute obeditzen"

Zer esan nahi du Jokin Muñozek epigrafe honen bidez?
Irakur dezagun egilearen elkarrizketa Alberto Barandiaranekin Berria egunkarian (2007-12-1an)

“Bi plano daude eleberrian, bi ikuspuntu. Egungo giroa, Donostian, eta 36ko gerra, Erriberan. Biak nahastu eta korapilatzen dituzu, eta harremanetan jartzen. Zer arazo eman dizkizu egiturak?
Liburua nahiko kontrolatuta neukan hasieratik. Ez nekien zer tamaina edukiko zuen, baina ustez kontrolatuta neukan egitura, nondik norakoa eta bukaera. Ispilu jokoa egin nahi nuen, 2003- 1936. Antz handiko pertsonaiak batean eta bestean. Baina eleberriak bere norabidea hartu zuen gero. Ispilu hori ez zen atera nik espero nuen bezala, eta horrek eman dit zirrara. Ikustea istorioak eramaten duela egileak espero ez zuen bidetik.”

"Iragana bizi-bizi dago, eta ispiluek ez dute obeditzen"

Argi dago ispiluen jokoa. Jokin Muñozek bazeukan Gerra garaiko istorio bat zeinetan Dioni pertsonaiak, komunista libertarioa, berebiziko protagonismoa duen bere herriko politikan instituzioetatik kanpo. Azkenean hil egingo dute bere galsoro itsaso maitatuan "askatasunaren haizea" izan deneko sentimendu bat utziz irakurlearengan.
Jokin Muñozek pertsonaia horren islada bilatzen du gaur egun. Idazlearen gogora Txiki -viento de libertad- heltzen da baina ez, Juan Paredes Manot beste garai batekoa da. Azken urtetako protagonistaren bila abiatzen da egilea eta ez du inor aurkitzen. Ispiluak ez dio iraganetik behar duen irudia bidaltzen. Igor -askatasunaren haizea, bere hitzetan- ote da?

"Ispiluek ez dute obeditzen"